Diabeti - Semundja e Sheqerit - Jeta

Ilaçet që e kurojnë sëmundjen, pse krijohet ajo. Grupmoshat e prekura

Diabeti i sheqerit është një sëmundje endokrino-metabolike, që ka të bëjë me mënyrën se si organizmi ynë e përpunon sheqerin (karbohidratet apo glukozën) që ne marrim me ushqimet e ndryshme. Defekti qëndron në pamundësinë e insulinës, një hormon i prodhuar nga pankreasi, për të mbajtur nivelin e sheqerit në gjak në vlerat normale. Insulina ose prodhohet pak (pamjaftueshmëri e pankreasit) ose nuk vepron si duhet për të futur sheqerin brenda në qelizat e indeve të organizmit (pamjaftueshmëri e insulinës). Për rrjedhojë, sheqeri është me tepricë në gjak dhe jep shenja të ndryshme (simptoma) si etja, shtimi oreksit, shtimi në peshë, nevoja për urinim të shpeshtë, lodhja e shpejtë, ulja e vëmendjes dhe përqendrimit dhe në përgjithësi një dobësi e përgjithshme. Këto simptoma nuk është e thënë të jenë të gjitha të pranishme tek një pacient me diabet. Ato mund të jenë të veçuara dhe në shkallë të ndryshme të intensitetit të tyre. Është pikërisht ky intensitet që bën në shumicën e rasteve që diagnoza të përcaktohet me vonesë ose ai të zbulohet rastësisht pas një kalimi të një krize të zemrës apo infarktit të saj. Po kështu, shkalla e shprehjes së shenjave të sëmundjes varet shumë nga mënyra e korrigjimit të sëmundjes, pra terapia me ilaçe, mënyra e të ushqyerit (dieta) dhe mënyra e jetësës.
Tipat e diabetit
Diabeti ndahet në dy tipa në varësi të moshës së pacientit ku shfaqet sëmundja. Në tipin I, ai shfaqet në moshat midis 0-40 vjeç dhe tipi II, kur shfaqet mbi moshën 40 vjeç. Tipi I është pothuaj gjithmonë i trashëgueshëm dhe mjekohet me injektim të insulinës nën lëkurë një ose disa herë në ditë, ndërkohë që tipi i dytë është fifty-fifty, pra një pjesë e të sëmurëve e kanë të trashëgueshme dhe një pjesë tjetër jo. Ky tip, i cili është më i shpeshtë dhe me incidente që rritet me rritjen e moshës, mjekohet me medikamente. Në rastet e vështira të kontrollit të sheqerit mjeku është i detyruar që edhe në ketë tip të fillojë mjekimin me insulinë. Me rritjen e moshës dhe në prani të mbipeshës e aktivitetit të ulët fizik, mundësia për t’u shfaqur sëmundja është e lartë. Në këtë kuadër si çdo sëmundje metabolike, sëmundje që kanë të bëjnë me mënyrën e përpunimit të lëndëve të ndryshme organike që ne marrim me anë të ushqimit, edhe diabeti i sheqeri është i lidhur ngushtë me dietën dhe mënyrën e jetësës, për shembull aktivitetin fizik. Ky i fundit ndihmon në një funksionim normal të organeve të ndryshme dhe organizmit në tërësi, në ruajtjen e peshës normale në lidhje me seksin dhe moshën dhe në parandalimin e obezitetit (mbipesha dhe dhjamosja), që është “miku” më i ngushtë i diabetit. Stili i jetës është i padiskutueshëm në rolin e tij për korrigjimin e shpejtë të vlerave të sheqerit në gjak dhe ndihmesën ndaj terapisë medikamentoze. Nuk duhet harruar këtu edhe dieta e pasur me perime. Nga frutat këshillohen mollët majhoshe me përdorim të kufizuar. Largim nga dieta i ëmbëlsirave, yndyrave me origjinë shtazore (dhjamërat, gjalpi, qumështi i paskremuar), kufizim të kripës dhe brumërave.
Rekomandimet
Si përfundim, për një ndjekje korrekte të sëmundjes dhe për një cilësi të mirë të jetësës është tepër e rekomandueshme drejtimi tek mjeku specialist që quhet endokrinolog. Ai është i detyruar të informojë çdo pacient rreth sëmundjes në përgjithësi, gjendjes së individit (pacientit) në veçanti, komplikacioneve të vetë sëmundjes, mjekimit dhe mënyrës se jetësës. Fillimi i medikamenteve (ilaçeve), dozimi i tyre dhe kontrolli duhen bërë patjetër nga endokrinologu. Do të ishte gabim fillimi i mjekimit nga një mjek jo specialist.

Këshillat

1-Pacientët me diabet duhet të kontrollojnë peshën
2-Duhet të kufizojnë sheqernat e rafinuara
3-Duhet të rrisin sasinë e fibrës në dietë
4-Yndyrat duhet të jenë vajra me 1 lidhje dyfishe (si p.sh. vaji i ullirit)
5-Duhet t’i shtojnë dietës së tyre arra
6-Efikase edhe bajamet
Shenjat
1-Dhimbje barku
2-Frymëmarrje të ngadalta e të thella
3-Prani e ketoneve në gjak dhe në urinë
Ilaçet
1-Tiazolidinedionet - Veprimi është i menjëhershëm, por në disa raste mendohet se ulin rezistencën periferike ndaj insulinës.
2-Glinidet - Ky lloj bari shkakton sekretim të shpejtë të insulinës. Merren para buke dhe ndihmojnë në kontrollin e glukozës postprandiale (pas ngrënies).
3-Akarboza - Është frenues i alfa-glukozidazës intestinale që ngadalëson ritmin e përthithjes të glukozës në gjak.

INSULINA - E REJA DHE E VJETRA

Insulina është përdorur gjithnjë në diabetin tipi 1, në njerëzit të cilët nuk prodhojnë dot insulinë. Ndërsa në diabetin tipi 2 insulina përdoret si mundësia e fundit e mbetur. Në fakt rreth 29% e diabetikëve të tipit 2 mjekohen me injeksione insulinë. Dihet se praktikisht diabeti tipi 2 me anë të dietës dhe ushtrimeve fizike nuk duhet të arrijë në këtë pikë të injeksionit të insulinës. Pacienti që ka arritur në atë fazë, që duhet patjetër injeksion insuline edhe sikur ta kuptojë më së miri rëndësinë e dietës dhe aktivitetit fizik, tashmë nuk gjejnë dot forca në personalitetin e tyre që ta fillojnë luftën nga e para. Ata ia lënë çdo gjë në dorë ilaçeve. Insulina e zbuluar më 1922 vepron shpejt, brenda disa orësh pasi është marrë. Insulina detyron mëlçinë të ndalojë prodhimin e glukozës dhe të fillojë përdorimin e saj, detyron muskujt të thithin glukozën. Ka shumë rëndësi sasia dhe momenti i injektimit të insulinës. Me tepricë dhe niveli i glukozës ulet shumë duke shkaktuar hipoglicemi.

Sulfoniluret “luftojnë” sëmundjen

Ky lloj ilaçi ka dalë në qarkullim prej vitesh. Është mjekim nga goja. Ai bën të mundur stimulimin e pankreasit, duke rritur në këtë mënyrë sasinë e insulinës që derdhet në gjak. Kjo insulinë shtesë e detyron glukozën të hyjë në muskuj me sforcim. Problemi me këtë ilaç është se ato nuk e rrisin ndjeshmërinë e organizmit ndaj insulinës, por ato rrisin thjesht sasinë e insulinës. Ky ilaç veçse sa rrit sasinë e insulinës në gjak. Por disa diabetikë e kanë nivelin e insulinës shumë të lartë edhe pa e marrë ilaçin. Nivel që mund të shkojë deri në 5 herë më tepër se normalja. Procesi i rritjes së insulinës në gjak u shkakton shumë diabetikëve hipoglicemi (nivel i ulët sheqeri në gjak) për këtë arsye një nga pasojat e ilaçit është se të shtyn të hash sa më shumë. Disa diabetikë për shkak të uljes së nivelit të sheqerit në gjak kanë pasoja si marramendje, hutim deri në humbje ndjenjash. Rezultati i hipoglicemisë është të ushqyerit e tepruar ose e thënë ndryshe mbi-ushqimi, që çon në rritje të peshës trupore.

Ndërlikimet, 5 vjet pas shfaqjes së sëmundjes

Sipas specialistëve, mosha ndikon shumë në shfaqjen e diabetit të sheqerit. Diabeti tip 1 zë rreth 10 për qind të të sëmurëve me diabet sheqeri, ndërsa diabeti tip 2 zë një përqindje më të vogël se i pari dhe është më i shpeshtë se ai. Në kuptimin e përgjithshëm mjekësor nuk trashëgohet diabeti si sëmundje, por ekziston predispozicioni për t’u sëmurur. Trashëgohen genet që mbartin vetitë e organizmit, qoftë ato të sëmura. Që ky predispozicion që trashëgohet të bëhet diabet sheqeri, duhet që tek njerëzit të ndikojnë disa faktorë mjedisorë. Sipas të dhënave të OBSH-së, në botë në vitin 2025 do jenë rreth mbi 300 milionë diabetikë, ndërkohë që numërohen rreth 170-180 milionë diabetikë. Aktualisht në vendin tonë numri i diabetikëve është gjithmonë në rritje dhe nga 0.7 dhe 0.8%, që ka qenë në shekullin e kaluar, ka arritur rreth në 2-3 %.

Diabeti ndërlikon edhe organet e tjera

Përveç çrregullimit të sheqernave, në diabet çrregullohen yndyrat, kripërat dhe çrregullohet metabolizmi i lëndëve. Kjo sëmundje jep ndërlikime akute të menjëhershme dhe ndërlikime kronike që zgjasin gjithë jetën. Në mënyrë të përgjithshme ndërlikimet vijnë si pasojë e uljes apo e ngritjes së sheqerit në gjak, dhe kur këto janë respektivisht të menjëhershme, të sëmurët bien në gjendje kome ose në gjumë të thellë. Por sëmundja e diabetit ndikon gjithashtu dhe prek arteriet e zemrës, nga ku mund të shfaqen edhe infarkte, të cilat janë sëmundje tepër të rrezikshme ose kur dëmtohen arteriet e këmbës, shfaqet gangrena e këmbës, kur dëmtohen arteriet e syrit, shfaqet një ndërlikim nga i cili sëmuren të dy sytë edhe i sëmuri mund të humbasë edhe shikimin, kur dëmtohen arteriet e veshkës, shfaqet një dëmtim që në popull njihet me termin azotemia. Për këtë unë do të rekomandoja dietat diabetike si edhe disa ilaçe, barna popullore, që së fundmi kanë dalë në treg në vendin tonë.

Tiranaobserver

                                           DIABETI

Diabeti ne mjekesi Diabetes mellitus (DM) (nga greq. διαβαίνειν „depertoj“ dhe lat. mellitus - "mjalte", ne Shqipëri njihet edhe si "semundja e sheqerit") është emertimi për nje grup semundjesh te shkembimit te lendeve dhe pershkruan shenjat kryesore dhe prejardhjen e tyre si: jashtëqitja e sheqerit ne urine. Ne gjuhen mjekesore është nje percaktim për trazime te ndryshme te shkembimit te lendeve, shfaqja e te cilit është nje sasi e tepert sheqeri ne gjak
Diabeti është çrregullimi i metabolizmit që reflektohet në paraqitjen e sasisë jonormale të glukozës në gjak, si pasojë e rezistencës së qelizave të gjakut ndaj insulinës, apo si pasojë e sasisë së vogël të insulinës së sekretuar nga pankreasi. Janë dy gjendje që mund të shkaktohet nga diabeti i sheqerit (diabetes mellitus), hiperglicemia (niveli i lartë i glukozës) dhe hipoglicemia (niveli,i ultë i glukozës).
Për këtë në 12 Nëntor të vitit të kaluar u mbajt kongresi i 50 i Ditës së diabetit në të cilin u mbajt në fushatë sensibilizuese për mbledhjen e fondeve. Diabeti është një epidemi e cila kohët e fundit po shfaqet në mjaft raste edhe pse mjekët janë gjithmonë të angazhuar me trajtimin e saj. Në mjekësi Diabetes mellitus,i cili në Shqipëri njihet edhe si “sëmundja e sheqerit” është emërtimi për një grup sëmundjesh të shkëmbimit të lënëve dhe përshkruan shenjat kryesore dhe prejardhjen e tyre si: jashtëqitja e sheqerit në urinë. Ne gjuhën mjekësore është një përcaktim për trazime të ndryshme të shkëmbimit të lëndëve, shfaqja e të cilit është një sasi e tepërt sheqeri në gjak. Shkaku është ose në mangësinë e insulinës, një insulinë ndjeshmëri (insulinë rezistence) ose të dyja. Sipas shkakut ka lloje të ndryshme diabeti, që sidoqoftë kanë lidhje të përbashkëta. Llojet me të zakonshme janë:
- diabetes mellitus tip I, quhej më parë fillim diabeti të rinjsh ose diabetes mellitus insulinë mvartës dhe karakterizohet nga rënia ose mungesa e prodhimit të insulinës.
- diabetes tip II, quhej më parë fillim diabeti të rriturish, diabet që lidhet me dhjamosjen e njeriut, ose diabetes mellitus joinsulinor mvartës, që karakterizohet nga rezistenca, qëndrueshmëria e indeve trupore kundër veprimit insulinor, megjithëse zvogëlon tretjen e insulinës mund të ndodhë edhe bashkëjetesa me të. Por skenari i realizuar nuk është nga më inkurajuesit. Në Itali diabeti prek 5-6 për qind të popullatës, ndërkohë që vetëm para dhjetë vjetësh prekte 4 persona në 100. Në botë janë rreth 230 milionë persona të prekur nga kjo sëmundje, dhe pritet që brenda 20 vjetëve të ardhshme kjo shifër të arrijë në 350 milionë. Një situatë e vështirë, krijuar nga fakti se taksa e diabetit po rritet së tepërmi edhe në vendet në zhvillim, në të cilat përmirësimi i kushteve të jetesës nuk është akoma në nivelin e duhur. Edhe në vendet e zhvilluara diabeti regjistrohet në taksat me rritje më të përshpejtuar dhe përmasat për ta sensibilizuar nuk janë gjithmonë të mjaftueshme. Prandaj shpenzimet për kurimin e diabetit duhet të kenë edhe një mbështetje qeveritare nga e cila nevojitet 6 për qind e shpenzimeve qeveritare kombëtare. Mbi të gjitha duhet realizuar një mënyrë efikase për ta luftuar sëmundjen. Së pari duhet rrënjosur kultura e praktikimit të sporteve të ndryshme për të pasur një shëndet sa më të plotë. Por kjo dëshirë për sportin duhet të “kultivohet” te njeriu duke filluar nga institucionet me të afërta: familja dhe shkolla. Por mjekët specialistë kanë paraqitur katër prioritete, të qarta dhe esenciale, në luftën kundër diabeti: trajtimi mjekësor në të gjithë rajonet është i nevojshëm të jetë i njëtrajtshëm; po ashtu është i domosdoshëm edhe një impenjim ekonomik për realizimin e kërkimeve në këtë fushë; si dhe një staf i specializuar mjekësh dhe infermieresh në trajtimin e diabetit. E rëndësishme është të realizohet një liberalizim dhe shpërndarje e mjaftueshme e insulinës, e cila është shumë e rëndësishme për të shpëtuar jetën e një të sëmuri me diabet. Por kjo privohet nga fuqia ekonomike dhe financiare e një vendi, sepse pa financimet e duhura nuk mund të realizohet kjo politikë e cila kërkon përgjegjësi të mëdha. Diabeti përveç se është në problem i madh shëndetësor, është dhe një problem shoqëror dhe për këtë është e nevojshme një përfshirje e krejt popullatës, përfshirë dhe punën e madhe të personelit mjekësor. Lufta ndaj diabetit është një nga sfidat m delikate që bota mjekësore dhe politike duhet të përballojë. Fjalët në të cilat kjo sfidë duhet të mbështetet janë: racionalitet dhe mirëinformim. Vetëm në sajë të sensibilizimit të detajuar të sëmundjes që në vitet e para të jetës është e mundur që një jetë e shëndetshme dhe aktive, t’u bëhet njerëzve një zakon, një mënyrë të sjelluri.
Këshilla

Pasojat që shfaqen te pacientët të cilët nuk e kanë mbajtur nën kontroll nivelin e glukozës në gjak:
1- Probleme me këmbët, në disa raste të shfaqura, gangrena e cila shpie edhe deri te amputimi i këmbës.
2- Nefropati, ka të bëjë me sëmundje të veshkës
3- Probleme me shikimin, në disa raste deri në verbim të plotë
4- Komplikacione në sistemin kardio-vaskular, duke rritur mundësitë për zhvillim të sëmundjeve të zemrës apo infarkt.

Diabeti i sheqerit
Diabeti i sheqerit është një sëmundje endokrino-metabolike, që ka të bëjë me mënyrën se si organizmi ynë e përpunon sheqerin i cili merret me ushqimet e ndryshme.Defekti qëndron në pamundësinë e insulinës, për të mbajtur nivelin e sheqerit në gjak ne vlerat normale. Kur sheqeri është me tepricë në gjak, shfaq simptoma të ndryshme si etje, shtim oreksit, shtim në peshë, nevojë për urinim të shpeshtë, lodhje të shpejtë, ulje të vëmendjes dhe perqëndrimit, si një dobësi të përgjithshme. Këto simptoma nuk është e thënë të jenë të gjitha të pranishme tek një pacient me diabet. Ato mund të jenë të veçuara dhe në shkallë të ndryshme të intensitetit të tyre. Diabeti ndahet në dy tipa, në varësi të moshës së pacientit ku shfaqet sëmundja: në tipin I ai shfaqet në moshat midis 0-40 vjec dhe tipi II kur shfaqet mbi moshën 40 vjec.

Mungesa e insulinës sjell diabetin mellitus
Rreth 1 milionë vetë në Shtetet e Bashkuara vuajnë nga diabeti mellitus, i cili ka të bëjë me rënien ose mungesën e prodhimit të insulines. Ky lloj diabeti mund të bëhet i vështirë për t’u trajtuar pasi kërkon kontroll të kujdesshëm të nivelit të sheqerit në gjak dhe injeksione të vazhdueshme me insulinë. Por një procedurë e re ofron premtime për zmbrapsjen me sukses të diabetit të tipit 1, pra diabeti mellitus. Shenjat e sëmundjes janë hipoglicemia e papritur që do të thotë se organizmi nuk është në gjendje të paralajmërojë kur sheqeri në gjak arrin në nivele tepër të ulta. Kjo bën që i sëmuri papritur të humbasë ndjenjat. Organizmi i njerëzve me diabet të tipit 1 nuk është në gjendje të përftojë qeliza që e bëjnë insulinën të kontrollojë nivelet e sheqerit në gjak. Transplantimi i qelizave që bëjnë insulinën të kontrollojë nivelet e sheqerit në gjak zgjat afro 30 minuta.

Qumështi i gjirit dhe diabeti
Sipas një studimi të këtyre ditëve, ushqimi i foshnjave me qumësht gjiri ndihmon jo vetëm për mirërritjen e tyre, por edhe për pakësimin e rrezikut të diabetit tek nënat. Sipas Alison Stuebe, mjeke pranë spitalit Brigham, "ushqimi i foshnjeve me qumësht gjiri për një vit ul 15 përqind rrezikun e prekjes së nënave nga diabeti". Në një studim të kryer pranë spitalit Brigham morën pjesë 150 gra. Aty u theksua se, nëse një nënë ka dy fëmijë dhe që të dy i ushqen me qumësht gjiri derisa secili prej tyre të bëhet 1 vjeç, kjo nënë e ul me 30 përqind rrezikun e prekjes nga diabeti.Mbipesha trupore është një nga shkaktarët e diabetit dhe shkencëtarët mendojnë se përdorimi i qumështit të gjirit parandalon mbi peshën trupore tek nënat, sepse çdo nënnë përdor 500 kalori në ditë për të ushqyer fëmijën e saj me qumësht gjiri.

Si ndikon depresioni tek të sëmurët me diabet
Diabetikët që vuajnë nga depresioni, e kanë më të vështirë të mbajnë nën kontroll nivelin e sheqerit në gjak. Sipas mjekëve për të luftuar këtë sëmundje të sëmurëve u rekomandohet çaji i rozmarinës, i cili ndihmon në lehtësimin e gjendjes së rëndë shpirtërore. Çaji i përftuar nga zierja e gjetheve të rozmarinës ka dhënë rezultate të shkëlqyera edhe te personat, që vuajnë nga tensioni i lartë. Për këta të sëmurë rekomandohet që gjatë kohës së rritjes së tensionit, të pijnë menjëherë një gotë me çajin e përftuar nga bima dhe rezultatet do të jenë të menjëhershme. Kjo bimë është e njohur edhe në ndihmesën ndaj rritjes së aktivitetit të trurit dhe forcimit të kujtesës. Çaji i rozmarinës ndihmon mjaft në pastrimin e rrugëve të frymëmarrjes. Efekte të menjëhershme ka dhënë ky çaj te personat me grip, të shoqëruar me rrufë

Diabeti i sheqerit është një sëmundje endokrino-metabolike, që ka të bëjë me mënyrën se si organizmi ynë e përpunon sheqerin (karbohidratet apo glukozën) që ne marrim me ushqimet e ndryshme.
Defekti qëndron në pamundësinë e insulinës, një hormon i prodhuar nga pankreasi, për të mbajtur nivelin e sheqerit në gjak ne vlerat normale. Insulina ose prodhohet pak (pamjaftueshmëri e pankreasit) ose nuk vepron si duhet për të futur sheqerin brenda në qelizat e indeve të organizmit (pamjaftueshmëri e insulinës). Për rrjedhojë sheqeri është me tepricë në gjak dhe jep shenja të ndryshme (simptoma) si etja, shtimi oreksit, shtimi në peshë, nevoja për urinim të shpeshtë, lodhja e shpejtë, ulja e vëmendjes dhe perqëndrimit dhe në përgjithësi një dobësi e përgjithshme. Këto simptoma nuk është e thënë të jenë të gjitha të pranishme tek një pacient me diabet. Ato mund të jenë të veçuara dhe në shkallë të ndryshme të intensitetit të tyre. Është pikërisht ky intensitet që bën në shumicën e rasteve që diagnoza të përcaktohet me vonesë ose ai të zbulohet rastësisht pas një kalimi të një krize të zemrës apo infarktit të saj. Po kështu shkalla e shprehjes së shenjave të sëmundjes varet shumë nga mënyra e korrigjimit të sëmundjes, pra terapia me ilaçe, mënyra e të ushqyerit (dieta) dhe mënyra e jetesës.
Diabeti ndahet në dy tipe në varësi të moshës së pacientit ku shfaqet sëmundja. Në tipin I ai shfaqet në moshat midis 0-40 vjec dhe tipi II kur shfaqet mbi moshën 40 vjec.
Tipi I është pothuaj gjithmonë i trashëgueshëm dhe mjekohet me injektim të insulinës nën lekurë një ose disa herë në ditë, ndërkohë që tipi i dytë është fifty-fifty, pra një pjese e të sëmurëve e kanë të trashëgueshme dhe një pjesë tjetër jo. Ky tip, i cili është më i shpeshtë dhe me incidence që rritet me rritjen e moshës, mjekohet me medikamente. Në rastet e vështira të kontrollit të sheqerit mjeku është i detyruar që edhe në ketë tip të fillojë mjekimin me insulinë.
Sic përmenda më lartë, me rritjen e moshës dhe në prani të mbipeshës e aktivitetit të ulët fizik, mundësia për tu shfaqur sëmundja është e lartë. Në këtë kuadër si cdo sëmundje metabolike, sëmundje që kanë të bëjnë me mënyrën e përpunimit të lëndëve të ndryshme organike që ne marrim me anë të ushqimit, edhe diabeti i sheqeri është i lidhur ngushtë me dietën dhe mënyrën e jetesës, për shembull aktivitetin fizik. Ky i fundit ndihmon në një funksionim normal të organeve të ndryshme dhe organizmit në tërësi, në ruajtjen e peshës normale në lidhje me seksin dhe moshën dhe në parandalimin e obezitetit (mbipesha dhe dhjamosja), që është "miku" më i ngushtë i diabetit. Stili i jetës është i padiskutueshëm në rolin e tij për korrigjimin e shpejtë të vlerave të sheqeri në gjak dhe ndihmesën ndaj terapise medikamentoze. Nuk duhet harruar këtu edhe dieta e pasur me perime. Nga frutat këshillohen mollët majoshe me perdorim të kufizuar. Largim nga dieta i ëmbëlsirave, yndyrave me origjinë shtazore (dhjamrat, gjalpi, qumështi i paskremuar), kufizim të kripës dhe brumrave. Rekomandohet mishi i viçit i pa dhjamë.
Si përfundim për një ndjekje korrekte të sëmundjes dhe për një cilësi të mire të jetesës është tëpër e rekomandueshme drejtimi tek mjeku specialist që quhet endokrinolog. Ai është i detyruar të informojë cdo pacient rreth sëmundjes në përgjithësi, gjendjes se individit (pacientit) në vecanti, komplikacioneve të vetë sëmundjes, mjekimit dhe mënyrës se jetesës. Fillimi i medikamenteve (ilaceve), dozimi i tyre dhe kontrolli duhen bërë patjetër nga endokrinologu. Do të ishte gabim fillimi i mjekimit nga një mjek jo specialist. Po kështu, ndjekja e rregullt tek mjeku specialist ose infermieria e specializuar për këtë sëmundje dhe këshillimi me ta kanë mjaft rëndësi në mbajtjen korrekt të gjendjes së diabetit. Cdo neglizhim është progres për sëmundjen
Këshillat
1-Pacientët me diabet duhet të kontrollojnë peshën
2-Duhet të kufizojnë sheqernat e rafinuara, dhe duhet të rrisin sasinë e fibrës në dietë. Yndyrnat duhet të jenë vajra me 1 lidhje dyfishe (si p.sh. vaji i ullirit).
3-Erëza orientale, që përdoren në mjekësinë popullore indiane shërbejnë për kurimin e sëmundjes së diabetit
4-Diabetikët duhet të bëjnë ushtrime fizike 3-6 herë/orë në javë
Shenjat
1-Dhimbje barku
2-Frymëmarrje të ngadalta e të thella
3-Prani e ketoneve në gjak dhe në urinë
ilaçet
4-Urinim i shpeshtë
Ndërlikimet 5 vjet pas shfaqjes së sëmundjes
Sipas specialistëve mosha ndikon shumë në shfaqjen e diabetit të sheqerit. Diabeti tip 1 zë rreth 10 për qind të të sëmurëve me diabet sheqeri, ndërsa diabeti tip 2 zë një përqindje më të vogël se i pari dhe është më i shpeshtë se ai. Diabetikët me diabet tip 2 si rregull kanë ndërlikime kronike (të enëve të gjakut, qysh në kohën kur vihet diagnoza e diabetit të sheqerit.
Në 2025-n mbi 300 milionë diabetikë
Sipas të dhënave të OBSH-së, në botë në vitin 2025 do jenë rreth mbi 300 milionë diabetikë, ndërkohë që numërohen rreth 170-180 milionë diabetikë. Aktualisht në vendin tonë numri i diabetikëve është gjithmonë në rritje dhe nga 0.7 dhe 0.8 për qind që ka qenë në shekullin e kaluar, ka arritur rreth në 2-3 për qind dhe kjo shifër do jetë gjithmonë në rritje.

Diabeti, tre rreziqet që të kanosen kur nuk ndjek dietat
Simptomat që i paralajmërojnë këto rreziqe dhe kurat për trajtimin e kësaj sëmundjeje

Diabeti i pamjekuar ose i mjekuar keq krijon në mënyrë të sigurt ndërlikime. Ato janë të shumëllojshme. Sipas kohës së shfaqjes mund të ndahen në ndërlikime të mprehta (akute, urgjente, të shpejta) dhe në ndërlikime të largëta, apo të ngadalshme.
Nëse diabeti nuk mjekohet mirë, ai mund të shfaqë probleme serioze në shëndetin tuaj. Tre janë rreziqet më të shpeshta e më të rënda arteriosklerotike që ndodhin te diabetikët e mjekuar keq: infarkti i miokardit (nga bllokimi i arterieve që furnizojnë me gjak muskulin e zemrës), tromboza apo hemorragjia cerebrale (nga bllokimi apo çarja e arterieve që furnizojnë trurin), gangrenat në këmbë (nga bllokimi i arterieve që furnizojnë gjymtyrët e poshtme).
Infarkti i miokardit
Mjekët thonë se në qoftë se pyesim diabetikun që pëson infarkt të miokardit, do të zbulojmë se aksidenti s’ka ardhur aspak papritur, por përkundrazi, ka dhënë gjatë një kohe relativisht të gjatë një sërë sinjalesh që i sëmuri s’ka ditur t’i deshifrojë, ose s’i ka marrë parasysh. Një nga këto sinjale është dhimbja e fortë shtrënguese që shfaqet në gjoks për pak minuta dhe që kalon vetvetiu. Atë çast i sëmuri ndjen sikur i bllokohet frymëmarrja. Mund të ketë pak djersë, mpirje të krahut të majtë. Por gjithçka kalon shpejt, vetvetiu, pa asnjë mjekim. Ajo përsëritet prapë, një herë, dy herë, mbase shumë herë, por zakonisht ndodh kur ngjit shkallët, kur vrapon, kur ecën kundër erës. I sëmuri qëndron, çlodhet pak dhe ajo kalon. Ajo shfaqet kur flet gjatë, pas emocioneve. Më pas dhe në qetësi, në gjumë, pas të ngrënit. Dhe sëmundja përparon. Në të gjitha këto raste ajo ka dhënë shenja e sinjale, por i sëmuri nuk i ka përfillur e nuk i ka kuptuar ato. Ai vazhdon t’i justifikojë, t’i shpjegojë ashtu siç do vetë, ndërsa për mjekun këto shenja përbëjnë tashmë një diagnozë. Ajo quhet stenokardi. Sinjalet e mësipërme dëshmojnë se muskulit të zemrës nuk i shkon gjak sa duhet, sepse tubi i arterieve është ngushtuar nga brenda prej pllakave arteriosklerotike. Sëmundja e arteriosklerozës, pra, është zhvilluar. Jemi me vonesë. Procesi ka ecur më përpara se ç’duhet, por megjithatë është akoma larg së keqes. E kjo është në dorën e të sëmurëve që ta ndalojnë në këtë fazë zhvillimin e sëmundjes dhe fundi të jetë i gëzueshëm.
Arterioskleroza e arterieve
Arterioskleroza e arterieve koronare (kështu quhen arteriet e zemrës), mund të zbulohet që në fazë më të hershme. Elektrokardiogrami është një nga mënyrat më të thjeshta që mund të përdoret. Por e bërë vetëm një herë dhe sidomos në qetësi, kur i sëmuri nuk ka kriza zemre, ajo mund të dalë normale e të na verë “të flemë mbi dafina”. Zbulimi i hershëm i arteriosklerozës koronare varet nga këmbëngulja e mjekut, nga zelli dhe “meraku” i të sëmurit. Çdo diabetik, pavarësisht nga forma e diabetit apo mjekimi që përdor, sidomos kur kalon moshën 40 vjeç, e ka të domosdoshme të bëjë përpara se të jenë shfaqur shenjat e stenokardisë një kontroll me anën e një prove më të saktë: regjistrimin e elektrokardiogramës pas një ushtrimi fizik (në vendin tonë për këtë qëllim bëhet prova ushtrimore me biçikletë). Me anën e saj mund të zbulohen çrregullimet e hershme të qarkullimit në arteriet e zemrës dhe të merren që në këtë kohë masa energjike për të ndaluar ecurinë e mëtejshme të procesit.
Tromboza
Diabetikët që pësojnë dëmtime në arteriet cerebrale (trombozë apo hemorragji të tyre), janë më të rrezikuar për jetën. Madje, sipas mjekëve, këto dëmtime të rënda vënë në rrezik jetën e të sëmurit, pasi edhe në rastet kur kalojnë mirë, lënë prapëseprapë pasoja (paraliza) apo një sërë defektesh të tjera. Edhe gjatë këtyre dëmtimeve procesi zhvillohet njësoj si në arteriet e zemrës, me po atë ngadalësi e fshehtësi. Megjithatë, as këtu aksidenti nuk ndodh papritur, përkundrazi, ai jep për shumë kohë shenja, sinjale të herëpashershme. Një vizitë e thjeshtë te okulisti që para aksidentit mund të zbulojë në fundin e syrit shenja të sklerozës së arterieve retinale. Një prekje apo dëgjim i thjeshtë nga ana e mjekut të arterieve të qafës mund të zbulojë në to zhurma apo shenja të dëmtimit nga arterioskleroza. Por më të rëndësishme se këto e më të hershme akoma janë shenjat që ndjen vetë i sëmuri. Këto shenja ai duhet t’i vëzhgojë e t’i vlerësojë me plot seriozitet.
Sinjalet paralajmëruese
Shenja të tilla janë: mpirje e lehtë në gjymtyrët e një ane, mpirje e buzës apo e gjuhës, marrje mendsh vetëm për pak çaste, ndjenjë boshllëku (humbjeje), vështirësi në të folur vetëm për pak çaste, zhurmë në vesh e shoqëruar ose jo me përzierje të lehtë, humbje për një çast të shikimit, miza të ndritshme para syve, dhimbje koke e përqendruar vetëm në një anë, pasiguri në ecje (sikur shkel në boshllëk, por për pak çaste) e të tjera. Këto shenja as nuk duhen mbivlerësuar duke krijuar alarm të kote, as nuk duhen nënvleftësuar, sidomos kur shfaqen në persona diabetikë mbi 40 vjeç, që janë dhe të dhjamosur, me tension të lartë, që pinë duhan apo që kanë faktorë të tjerë favorizues. Secila prej këtyre shenjave zbulon çaste të mos furnizimit të rregullt me gjak në zona të caktuara të trurit, si pasojë e ndryshimeve arteriosklerotike të arterieve që çojnë gjakun në to. Këto shenja të lehta janë si fllad përpara “furtunës” që do të vijë më pas. Prandaj, marrja e masave energjike në këtë kohë është vendimtare për ta shpëtuar të sëmurin, sepse ende është shpejt.
Gangrenat në këmbë
Edhe në trombozën e arterieve të gjymtyrëve të poshtme, që shkakton deri gangrenizimin e tyre, ngjarja zhvillohet në të njëjtën mënyrë. Është i njëjti “skenar” apo ata “aktorë” e “protagonistë”. Ndryshon vetëm “skena” dhe vendi i ngjarjes. Këtë herë “drama” zhvillohet në arteriet e këmbëve. Këto arterie, ndryshe nga dy të parat, mund të vrojtohen me lehtë. Pulsacionet e tyre mund t’i ndjejë jo vetëm mjeku, por fare mirë mund të mësojë t’i prekë dhe vetë i sëmuri. Gangrenat në gishtat e këmbëve të diabetikëve janë ndërlikime të shpeshta, të rënda dhe invalidizuese, që i detyrojnë ata të qëndrojnë për muaj të tëra në spital. Kur gishti i këmbës, apo vendi i gangrenës nxihet dhe enjtet, të sëmurët vrapojnë te mjeku. Për të evituar këto probleme ilaçi “çudibërës” është vetëm kujdesi për të mos arritur deri këtu, kujdesi për ta parandaluar gangrenizimin përpara se të formohet. Mbyllja e arterieve dhe gangrena që ato shkaktojnë nuk krijohen sa hap e mbyll sytë, por për një kohë të gjatë, duke dhënë që më parë shenja dhe paralajmërime.
Shenjat paralajmëruese
Një nga këto shenja është dhimbja që shfaqet papritur në pulpat e këmbëve gjatë ecjeve, gjë që e detyron të sëmurin të qëndrojë dhe më pas të çalojë. Ky sinjal i përkohshëm zhduket vetvetiu e pa mjekim, por ai përbën një nga shenjat paralajmëruese me shumë domethënie për atë që mund të ndodhë më pas. Kjo shenjë dëshmon se qarkullimi në arteriet e këmbëve është penguar e nuk bëhet siç duhet. Këmbët e ftohta që nuk ngrohen as me çorape leshi e që e detyrojnë të sëmurin të verë borsa apo shishe me ujë të nxehtë janë një tjetër shenjë e mosqarkullimit të mirë të gjakut në këmbë. Shumë herë paralelisht më të është i dëmtuar dhe rrjeti nervor e i sëmuri nuk e ndien nxehtësinë e gabimisht mund të digjet, pa i dhimbur, nga borsa apo shishet e nxehta që vë në këmbë. Djegia mund të krijojë plagë që jo vetëm s’mbyllen, por enjten dhe përparojnë duke shpejtuar gangrenën. Plagët në këmbët e një diabetiku të tillë dhe te të gjithë diabetikët në përgjithësi janë shumë të rrezikshme. Ato mund të shkaktohen nga këpucët e ngushta, kallot, nga gërvishtjet e shpimet kur ecin zbathur, këpucët me majë, nga prerja pa kujdes e thonjve etj. Dobësimi e më pas zhdukja e pulsacioneve në arteriet e këmbëve është një shenjë objektive që paraprin këto ndryshime. Veçanërisht në diabetikë të tillë kujdesi për këmbët duhet të jetë me të vërtetë i jashtëzakonshëm.
Kujdesi për këmbët, mjekimi korrekt i diabetit, lënia e duhanit dhe ecja e përditshme me karakter ushtrimor janë të vetmet mënyra efikase për t’u mbrojtur nga gangrena dhe dëmtimet e tjera të qarkullimit.

Tre janë rreziqet më të shpeshta e më të rënda arteriosklerotike që ndodhin te diabetikët e mjekuar keq:

Infarkti i miokardit që shfaqet nga bllokimi i arterieve që furnizojnë me gjak muskulin e zemrës

Tromboza apo hemorragjia cerebrale, e cila shfaqet nga bllokimi apo çarja e arterieve që furnizojnë trurin

Gangrenat në këmbë, të cilat shfaqen nga bllokimi i arterieve që furnizojnë gjymtyrët e poshtme

Përgatiti: JONIDA TASHI

Diabeti, sëmundja aspak e ëmbël

Sipas statistikave, numri i të prekurve sa vjen e po rritet

Numri i të sëmurëve që vuajnë nga kjo anomali rritet çdo ditë e më shumë dhe mendojmë se fajin kryesor e ka obeziteti. Në fakt, kohët e fundit shkencëtarët kanë zbuluar shkaqe të tjera, siç janë ndotja e ambientit, abuzimi me ilaçet dhe infeksionet

Numri i diabetikëve është aq i madh, sa kjo anomali nuk mund të shkaktohet vetëm nga mbipesha. Shkaktarët e kësaj sëmundjeje po rriten me aq shpejtësi, sa që shkencëtarët janë vënë në lëvizje për një ekzaminim më të hollësishëm. Gjithmonë doktorët i kemi dëgjuar të thonë se "diabeti është një e keqe bashkëkohore". Megjithatë, te kjo sëmundje ndikojnë më shumë faktorë se një ushqim jo i shëndetshëm. Kërkimet e reja tregojnë se kanë dalë në dritë edhe fajtorë të tjerë vrasës, siç janë ndotja e ambientit, pirja e pakontrolluar e ilaçeve dhe infeksionet e ndryshme. Pra, të gjithë këta elementë të jetës moderne, të mbledhur së bashku, mund të shpjegojnë më së miri rritjen marramendëse të të sëmurëve me diabet, që është regjistruar kudo në këto dhjetë vitet e fundit. Në disa vende të botës, përqindja e diabetit të tipit 2 është dyfishuar, pra është rritur më shumë se ajo e tipit 1 (ose trefishuar, si në rastin e Rusisë), duke rritur kështu nga viti në vit numrin e të prekurve nga kjo anomali. Në Itali tipi i diabetit 1 godet 0,2 për qind të popullsisë, ndërsa diabeti i tipit 2 godet rreth 5 për qind, me karakteristika të cilat rriten sipas moshës. Sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë, në vitin 1985 të sëmurët në të gjithë botën ishin 30 milionë, në vitin 1995 ishin 135 milionë, në 2001-shin rreth 177 milionë, ndërsa në 2030-ën do të jenë plot 370 milionë. Për shkak të kësaj sëmundjeje, çdo vit vdesin katër milionë persona. Shumë apo jo?

Kjo është edhe një nga arsyet që teoritë e vjetra nuk mjaftojnë më. "Që diabeti ishte një sëmundje shumëfaktoriale këtë e dinim. Ajo që nuk kishim kuptuar ende ishte rëndësia e vërtetë e përbërësve të jashtëm ndaj organizmit. Tashmë duket qartë se ka diçka në stilin e jetës moderne, e cila nuk është përfshirë mjaftueshëm apo që është injoruar, sepse vetëm një faktor i jashtëm mund të ushtrojë veprime kaq domethënëse në një kohë kaq të limituar", shpjegon një doktor i endokrinologjisë dhe sëmundjeve metabolike.

Shumë mjekë po i japin rëndësi këtij faktori X, edhe pse gjenetika nuk ka dhënë përgjigje të sakta deri më tani. Për shembull, në javët e fundit, dy studime të ndryshme (publikuar në dy revista shkencore), kanë përshkruar përkatësisht 6 dhe 11 variante gjenesh të përfshira në llojin e diabetit 2, që do t‘u bashkëngjiten gjeneve të njohura për të dyja llojet e diabetit. "Në diabetin e tipit 1, prania e gjeneve specifike dhe një lloj afërsie mund të krijojnë një kambanë alarmi dhe t‘i shtyjnë mjekët të kryejnë kontrolle më të hollësishme, gjëra të cilat zakonisht nuk mjaftojnë për të shkaktuar sëmundjen. Në tipin 2, gjenet kanë një ndikim më të vogël, pra janë më shumë të varura nga stili i jetesës për aktivizimin e tyre. Me fjalë të tjera, edhe pse kanë një rol të rëndësishëm, gjenet të vetme nuk mund të shpjegojnë rritjen e sëmundjes, pasi nuk mund të jenë modifikuar kështu në pak vjet sa hap e mbyll sytë në të gjithë popullsinë e botës. Duhet të jetë medoemos diçka tjetër dhe në këtë rast nuk është gjë tjetër veçse një faktor i jashtëm", shpjegon ai.

Por nëse shkaktare nuk janë gjenet, atëherë për çfarë bëhet fjalë? Kush kujdeset çdo ditë për mirëqenien e pankreasit? Kërkimet janë drejtuar nga jeta moderne, ku në fokus janë vënë helmuesit kimikë dhe fizikë. Në një studim të publikuar kohët e fundit në "Diabetes Care", një grup diabetologësh ndërkombëtarë kanë treguar gjendjen shëndetësore të 800 pacientëve të tyre. Përfundimi: sa më shumë të rritet përqendrimi i ndotjes, aq më shumë rritet rreziku i zhvillimit të diabetit të tipit 2 dhe sindromat ndërlidhëse, ajo metabolike dhe ajo e rezistencës ndaj insulinës. Më të rrezikuar janë njerëzit e dobët, sepse kanë përqendrim të lartë të substancave helmuese, sikurse ndodh edhe me yndyrat, të cilat te këta njerëz janë me pakicë. Edhe në vitet e kaluara, studime të ndryshme kanë treguar se lëndët helmuese mund të shkatërrojnë metabolizmin e yndyrave dhe të sheqernave.

Përveç faktorëve të ambientit, kohët e fundit është zbuluar se qelizat Beta mund të kërcënohen gjithashtu edhe nga përdorimi i ilaçeve, sidomos i antidepresivëve. Këtë e ka konfirmuar një studim i publikuar në "Diabetes Research & Clinical Practice", në të cilën një diabetolog amerikan ka vërejtur se pas pirjes së vazhdueshme të antidepresivit "Prosac", te përdoruesit rreziku i diabetit të tipit 2 është rritur 30%, në krahasim me ilaçet e tjera. Më pas, nëse pihen një sërë antidepresivësh së bashku, rreziku dyfishohet.

Shenjat duken se mbështeten mbi agjentët e tipit fizik ose kimik, edhe pse nuk shfaqen raste infektive, ashtu siç është sugjeruar nga një studim i rëndësishëm, i cili tregonte praninë e virusit "Coxsackie B4" në pankreasin e të sëmurëve me diabetin e tipit 1.

"Po krijojmë një rrjet evropian, i cili të mund të punojë për faktorët e jashtëm. Por për të përballuar tematika kaq të ndërlikuara, instrumentet që kemi në dispozicion, si moderne ashtu dhe teknologjike, nuk mjaftojnë. Ka ardhur momenti të mos mendojmë më për faktorët helmues, që janë të pranishëm te çdonjëri prej nesh, apo te të dhënat kontradiktore të përtuara deri tani në fushat magnetike", shpjegon ai. Atëherë përgjigjet do të priten nga ky grup ndërdisiplinor, që me ndihmën e biofizikanëve, matematikanëve, biologëve molekularë dhe figurave të tjera, kanë si detyrë të realizojë modele studimesh duke pasur parasysh natyrën e ndërlikuar të faktorëve të përfshirë dhe ndërveprimtarinë me organizmin, duke adaptuar një model të ndërlikuar e të ngjashëm me atë që përdoret për të krijuar rrjetat nervore, të cilat riprodhojnë funksionimin e trurit.

Sëmundja

Tipi 1

Zakonisht shfaqet gjatë fëmijërisë. Pankreasi nuk arrin të prodhojë insulinë

Tipi 2

Godet 90 për qind të pacientëve: lidhet ngushtë me mbipeshën dhe obezitetin. Shfaqet te 90 për qind e të rriturve

Gazeta Shqip

Diabeti është një sëmundje që ndikon në mënyrën se si trupi juaj përdor glukozën ose sheqerin në gjak

Mund ta keni dëgjuar edhe më parë që diabeti mund të menaxhohet përmes një diete të shëndetshme dhe duke bërë aktivitet fizik rregullisht.

Përveç këtyre që përmendëm, ekzistojnë edhe bimë e erëza të ndryshme që ndihmojnë nëse jeni një pacient me diabet ose keni gjasa ta zhvilloni këtë sëmundje.

Kanella
Studime të shumta kanë treguar që kanella është në gjendje të ulë nivelin e sheqerit në gjak. Ajo gjithashtu ndikon edhe në uljen e niveleve të kolesterolit të keq, çka është shumë pozitive pasi diabetikët janë të riskuar të zhvillojnë edhe sëmundje të zemrës.

Kanella mund të përdoret në menaxhimin e diabetit duke e marrë në formë çaji ose duke spërkatur pluhurin e saj në ushqime.

Xhenxhefili
Përveçse trajton problemet me tretjen, xhenxhefili është shumë i dobishëm në kontrollin e diabetit. Gjithashtu kjo bimë ndihmon edhe në problemet e lidhura me diabetin duke reduktuar inflamacionin dhe stresin oksdiativ.

Xhenxhefili duhet konsumuar në formë çaji (2-3 filxhanë në ditë) për të menaxhuar diabetin.

Shafrani i Indisë
Përveç çajit me xhinxher, çaji me shafran Indie mund të pihet dy deri tre herë në ditë nga ata që vuajnë nga diabeti. Kjo erëz me ngjyrë të verdhë të fortë ndihmon për të rregulluar nivelet e sheqerit dhe ofron veti antioksidante dhe anti-inflamatore.

Pluhuri i shafranit të Indisë mund të transformohet lehtësisht në çaj ose të shtohet në gatime të ndryshme.

Hudhra
Asnjë kuzhinë nuk është e kompletuar pa hudhrën. Në të njëjtën mënyrë, asnjë dietë për diabet nuk është efikase pa këtë bimë. Ajo ka aftësi të mëdha të luftojë dëmet oksidative.
Gjithashtu hudhra është në gjendje të parandalojë problemet kardiake ndaj të cilave diabetikët janë në risk të lartë.

Karafili
Kokrrat e karafilit janë shumë të fuqishme për të mbajtur nën kontroll inflamacionin.
Megjithatë, jo gjithmonë kokrrat e karafilit përdoren për të menaxhuar diabetin, por që duhet të përdoren pasi janë të shkëlqyera për të kontrolluar nivelet e glukozës në gjak.

Rigoni
I njohur si ilaç për probleme të ndryshme të traktit respirator, rigoni ka shumë benefite edhe për personat e diagnostikuar me diabet.

Ai sitmulon prodhimin e insulinës, një hormon i lëshuar nga pankreasi për transportin e sheqerit nga gjaku në qeliza.

Rozmarina
Ashtu si rigoni, rozmarina është një bimë në gjendje të kontrollojë glukozën në gjak duke lehtësuar prodhimin e insulinës.

E mira e rozmarinës është që mund të shtohet në shumë lloj pjatash. Ata me diabet mund t’i shfrytëzojnë vetitë e rozmarinës edhe duke e pirë në formë çaji.